Het septembernummer 2019 bevat volgende artikels:

> Frans Jespers: Orgels van Brammertz en de Gilmans in België
> Kees Doornhein: Het orgel van de Sint-Pauluskerk te Antwerpen en de oorspronkelijke bouwer Nicolaus Van Hagen
> Wim Winters, Johan Zoutendijk & Bart Wuilmus: Het gaaf bewaarde Van Peteghem-orgel (1808) te Buizingen gerestaureerd
> Bart Wuilmus, Orgelpositief (2018) van Marc Nagels

Inhoud

Frans Jespers, Orgels van Brammertz en de Gilmans in België
In het plaatsje Kornelimünster (bij Aken) waren tussen 1700 en 1791 eeuw drie generaties orgelmakers werkzaam: Jacob Brammertz, Laurent Gilman, en zijn zonen Theodor en Ægidius Gilman. Zij bedienden een groot werkterrein, dat zich ruwweg uitstrekte in een straal van 90 kilometer rond hun woonplaats. Hier leverden zij een flink aantal kleine en middelgrote orgels van hoge technische en muzikale kwaliteit. In het gebied dat nu de Belgische Oostkantons vormt, plus de provincies Luik en Limburg, zijn in ongeveer twintig plaatsen hun sporen teruggevonden in nog bestaande orgels of in archieven van kerken en kloosters. De barokke bouwstijl van deze meesters is een unieke synthese van de tradities van het Rijnland en Luik. Deze synthese is in veel technische details aan te wijzen. Twee opvallende kenmerken zijn de dubbele lijst in het basement van het orgelfront, en de drievoudige tertsbezetting in de dispositie. De klank van deze orgels is intens en grondtonig, waarbij vulstemmen en tongwerken goed mengen in grotere combinaties. Theodor Gilman stelde in 1754 een lijst met registratie-aanwijzingen op voor zijn zojuist gereed gekomen orgel te Odenkirchen. Met behulp van deze aanwijzingen en met andere muzikale materialen uit die tijd kunnen we nog een beter idee krijgen van de volle en warme klankrijkdom die de makers en gebruikers van dit orgeltype op konden roepen. Het orgelspel in de katholieke eredienst van die dagen vereiste dergelijke afwisselende registercombinaties voor zangbegeleiding, alternatimspel en solowerken. In België geven de orgels van Bilzen en Beek een goede indruk van de klanken en de oorspronkelijke gebruiksmogelijkheden van dit orgeltype.

Kees Doornhein, Het orgel van de Sint-Pauluskerk te Antwerpen
en de oorspronkelijke bouwer Nicolaus Van Hagen
Het orgel van de Sint-Pauluskerk te Antwerpen en het oorspronkelijke hoofdorgel van de Grote Kerk te Dordrecht werden beiden gebouwd door orgelmaker Nicolaus Van Hagen (1619-1685). Beide instrumenten hebben opvallend gelijke orgelfronten. Recent onderzocht auteur Doornhein het orgel van de Antwerpse Sint-Pauluskerk. Deze werkzaamheden bestonden onder meer uit het bestuderen van de historische opbouw, inclusief de originele constructieresten en relevante publicaties en rapporten. De details werden vergeleken met het voormalige Van Hagen-orgel uit de Grote Kerk te Dordrecht. Deze onderzoekingen brachten een aantal gegevens aan het licht die in deze bijdrage zijn verwerkt.
Omdat er relatief weinig bekend is over orgelmaker Nicolaus Van Hagen, zelfs de schrijfwijze van zijn naam en afkomst waren tot voor kort onbekend, is er een apart hoofdstuk over deze belangrijke 17de-eeuwse orgelbouwer opgenomen.

Wim Winters, Johan Zoutendijk & Bart Wuilmus
Het gaaf bewaarde Van Peteghem-orgel te Buizingen (1808) gerestaureerd
Recentelijk werd het vroeg 19de-eeuwse Van Peteghem-orgel in Buizingen opnieuw in gebruik genomen na een algehele restauratie die werd uitgevoerd door Verschueren Orgelbouw(Ittervoort, NL). Wim Winters trad op als orgelontwerper. De auteurs beschrijven respectievelijk de historiek en de restauratie van het instrument waarna aansluitend enkele indrukken worden meegegeven.

Bart Wuilmus, Orgelpositief (2018) van Marc Nagels
Marc Nagels (Kozen) realiseerde in opdracht van organist Arno Kerkhof een éénmanualig positieforgel dat momenteel in de Sint-Servaaskerk te Lanaken is geplaatst. De dispositie en intonatie van het instrument werden gebaseerd op historische orgels.

Nieuwe uitgaven . Concerten / Berichten . Overzicht inhoud internationale tijdschriften