Historiek

Het orgel (III-P/36) in de dominicanenkerk aan de Renaissancelaan te Brussel is in België het enige overgebleven drieklaviersinstrument dat volledig door het vooraanstaand atelier van Van Bever Frères werd vervaardigd. Het instrument viel sinds de bouw in 1910 slechts één maal ten prooi aan de vernieuwingsdrang toen enkele kleine maar onlogische dispositiewijzigingen werden aangebracht. Dit voor ons land unieke Van Bever-orgel wordt door de nationale en internationale orgelwereld geprezen. Het dient in zijn originele staat te worden geconserveerd als bijzonder Belgisch orgelerfgoed.

Restauratie

Sedert enkele maanden wordt het instrument gerestaureerd. De kloostergemeenschap van de dominicanen treedt hierbij op als opdrachtgever met Michel Goossens als orgeladviseur. De werken worden uitgevoerd door orgelmaker Jean-Pierre Draps, erfgenaam van de Van Bevertraditie en erkend als een autoriteit voor dit type orgels. Er is in het restauratieproces reeds heel wat gerealiseerd: de terugkeer naar de oorspronkelijk dispositie heeft enkele anomalieën uit het verleden rechtgezet; de klavieren kregen met zorg een nieuw beleg; abstracten en conducten werden volgens de regels van de kunst hersteld; de mechaniek van het orgel werd afgeregeld en de intonatie werd waar nodig opnieuw bijgesteld. Kortom, dit instrument wordt in zijn oude glorie hersteld en kan in optimale omstandigheden opnieuw als liturgisch en concertinstrument dienst doen.

Elektrische koppel

Nu het einde van de restauratiewerkzaamheden nadert, blijven zowel de opdrachtgever als de adviseur de mening toegedaan dat de toetsdruk bij het koppelen van het Récit aan het Positif té zwaar is, ondanks de afregeling die tijdens het restauratie is uitgevoerd. Beiden wensen dat er een elektrische koppel tussen deze klavieren wordt gerealiseerd, ondanks negatief advies van o.m. orgelbouwer Draps en verschillende organisten.Het lijdt geen twijfel dat dergelijke ingreep totaal indruist tegen de visie en het ambacht van Van Bever. Daarenboven kan de noodzaak van deze niet originele toevoeging sterk in twijfel worden getrokken. Meer nog, virtuoze orgelmuziek werd meermaals op concerten ten gehore gebracht en ook op CD vastgelegd (o.m. symfonieën van Vierne). Nooit werd door gerenommeerde organisten die gewoon zijn om op soortgelijke instrumenten te spelen, over een té zware toetsdruk geklaagd. Uiteraard vergt het van de speler enige aanpassing om het instrument goed te bespelen, maar dit geldt evenzeer voor een 16de-eeuws als voor een hedendaags instrument. Elk orgel is anders en het is aan de organist om zich aan te passen en niet omgekeerd. Onlangs werd nog in aanwezigheid van de opdrachtgever en de orgeladviseur door organisten gedemonstreerd dat het gebruik van de koppel tussen Récit en Positif geen belemmering vormt bij de uitvoering van virtuoze orgelbladzijden. Het mag echter niet baten...

Is men de voorbije decennia niet gaan inzien dat bij (orgel)restauraties omzichtig met erfgoed dient te worden omgesprongen en heeft de geschiedenis niet geleerd dat aanpassingen die zogenaamd met vernieuwde inzichten bij restauraties werden toegepast, zelden het gewenste resultaat opleverden?

Is de scepsis tegen aanpassingen naar onze tijd en de afkeer van deze niet noodzakelijke ingrepen bij dergelijke waardevolle instrumenten dan geen algemeen goed geworden? Zou men vandaag nog dergelijke ingrepen toepassen die indruisen tegen het concept van geniale orgelmakers als bijvoorbeeld Schnitger, Silbermann of Cavaillé-Coll?

Is het logisch dat bij belangrijke beslissingen over het patrimonium dat we als "goede huisvader" aan de volgende generaties dienen over te dragen, geen advies wordt gevraagd aan een uitgebreide commissie van orgeldeskundigen?

Waarom treedt hier de Brusselse dienst voor Monumentenzorg als behoeder van het erfgoed niet kordaat op?

Het zijn slechts enkele vragen die men zich bij deze situatie kan stellen en waarover men zich dringend moet bezinnen. Niet in het minst hen die bij het project in de Brusselse dominicanenkerk betrokken zijn.